Eko-verimlilik; hammadde ve malzemelerin etkin kullanılması, kirliliğin kaynağında önlenmesi, atığın en aza indirilmesi, geri dönüşüm ve yeniden kullanım gibi uygulamaları içermektedir. Eko-verimlilik, arıtma ve depolama gibi boru sonu kirlilik kontrolü yaklaşımlarının aksine atık oluşumunu kaynağında önleyerek/azaltarak üretimden kaynaklanan çevresel etkileri en aza indirmeyi amaçlamaktadır. Eko-verimlilik ayrıca, ürünleri hammaddeden nihai bertaraf aşamasına kadar takip eden bir yaşam döngüsü değerlendirme özelliği de göstermektedir. Bu yöntem, işletmelerin pazarın değişen dinamiklerine adapte olmalarını sağlayan, dünyada uygulamaları giderek artan ve gelişen bir araçtır. İşletmeler günümüzde paydaşların giderek artan talepleri ile karşı karşıya kalmaktadır. Eko-verimlilik uygulamalarını gerçekleştiren işletmeler; rekabetçi baskılara daha atak bir şekilde yanıt verebilecek, müşteri ihtiyaçlarını anlayabilecek, işçi sağlığı ve iş güvenliği için gerekli koşulları sağlayabilecek, aynı
zamanda da çevreyi koruyabilecektir. Kaynak kullanımında tasarruf, yeniden kullanım, geri kazanım gibi faaliyetleri kapsayan eko-verimlilik, çevre yönetimi konusunda önemli bir yer tutmaktadır.
Kaynak azaltımı, atık oluşumu ve emisyonları önleyerek doğal kaynakların korunmasını amaçlamaktadır. Kaynak azaltımında; eko-tasarım, teknoloji değişimi, proses etkinliğinin artırılması, ikame malzeme kullanımı, envanter kontrolü, önleyici bakım ve iyi işletme uygulamaları gibi yöntemler kullanılmaktadır.
Eko-verimlilik yaklaşımında çevresel performansı artırmanın tek yolunun maddi yatırımlardan geçmediği, hatta bu yaklaşımın uygulanması ile maddi tasarruf sağlanacağı düşüncesi temeldir. Eko-verimlilik işletme için çevresel performansı artırma yolunda pratik bir “kazan-kazan” yaklaşımıdır. Eko-verimliliğin başlıca amaçları; ürün ve hizmet değerini artırmak, üretimde kullanılan hammadde, su ve enerji gereksinimlerini optimize etmek ve çevresel etkileri en aza indirmektir.
İşletmelerde eko-verimlilik uygulamalarının gerçekleştirilebilmesi için, her düzeydeki işletme personelinin sorunların çözümüne katkıda bulunması sağlanmalıdır. Ayrıca eko-verimlilik uygulamaları ile çalışanların bilinçlendirilmesi ve uygulamaların günlük işleyişin bir parçası haline getirilmesi gerekmektedir.
Eko-verimlik kapsamındaki temel amaçlar şöyledir:
Daha Temiz Prosesler: Üretim proseslerinin ve teknolojilerinin daha az kirlilik ve atık ortaya çıkaracak şekilde geliştirilmesi. Daha Temiz Ürünler: Ürünlerin tasarımının, tüm yaşam döngüleri göz önünde bulundurularak, daha az atık ve kirlilik oluşturacak şekilde yapılması. Sürdürülebilir Kaynak Kullanımı: Üretim sürecinde, üretilen birim ürün başına daha az kaynak kullanımını sağlayacak şekilde değişimin sağlanması.
Neden Eko-Verimlilik?
• Ürün ve hizmet üretirken hammadde, malzeme, enerji ve su tüketimi azalır.
Böylece maliyetlerde azalma sağlanır.
• Çevresel risk ve sorumluluklar en aza iner.
• Atık depolama ve bertaraf maliyetlerinde düşüş sağlanır.
• Tehlikeli maddelerin oluşumunun önlenmesi veya azaltılması ile maruz
kalınan risklerde azalma sağlanır.
• İşletmenin çevreye karşı olumlu tutumu sayesinde çalışanlar olumlu yönde
etkilenir.
• İşletmenin yeni talepleri karşılamak üzere daha donanımlı hale gelmesi sağlanır.
• İşletme, rekabet baskılarına daha hızlı bir şekilde karşılık verebilir.
• İşletmeye yenilik getirecek ve işletmeyi daha verimli kılacak yöntemler bulmada kolaylık sağlanır.
• İşçi sağlığı ve iş güvenliği için gerekli önlemlerin artmasıyla daha iyi çalışma koşulları sağlanır.
• Çevre mevzuatına uyum konusunda kolaylık sağlanır.
Kaynak: T.C. BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI VERİMLİLİK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YAYIN NO: 727
https://vgm.sanayi.gov.tr/DokumanGetHandler.ashx?dokumanId=ff7eccf0-525c-43b4-86f5-0d0a2613fd61